Column ‘Ik ben een mens’
Het dominante beeld van leiderschap is door de eeuwen heen dat van de sterke man. Hij heeft een geharnaste uitstraling, laat niet met zich spotten en hij mag best een ‘bully’ zijn. Graag zelfs, dat hebben we nodig om orde op zaken te stellen, zo is de gedachte.
Groot was dan ook de verrassing toen in 2017 iemand op het wereldtoneel verscheen die een volstrekt ander beeld liet zien: Jacinda Ardern, die in dat jaar verkozen werd tot premier van Nieuw-Zeeland. Zij liet niet krampachtig blijken dat ze wel ‘haar mannetje stond’, maar stelde zich menselijk, vriendelijk en benaderbaar op. Toen in 2019 een extremist een bloedbad aanrichtte in twee moskeeën in Christchurch, werd haar optreden al snel gezien als een voorbeeld van moreel leiderschap. Ze schaarde zich onmiddellijk achter de geloofsgemeenschap met de woorden ‘they are us’. En over de aanslagpleger zei ze onomwonden – maar zonder wraakzuchtig taalgebruik – dat hij een terrorist was en dat ze zijn naam nooit in de mond zou nemen.
Het was een verademing. In een tijd van groeiende politieke verharding verscheen ineens een ander soort machthebber, iemand die zich van haar menselijke kant liet zien. ‘Ik weiger te geloven’, zei ze, ‘dat macht niet kan samengaan met compassie, mildheid en empathie’.
Hoewel het mooi klinkt, bleef de stijl van Jacinda Ardern op het politieke wereldtoneel een uitzondering die de regel bevestigt. Sterker nog, er komen steeds meer boze, autoritaire mannen bij die alle macht naar zich toe trekken. En dat is best vreemd als je beseft dat in veel van de westerse landen waarin zij optreden de bijbel een bakermat is van de cultuur. Want als er nou iets in de bijbel niet gepropageerd wordt, dan is het wel de sterke man, kijk maar naar Jezus. De ideale koning is vooral een goede herder voor zijn volk. Iemand die de kudde bij elkaar houdt en omziet naar het zwakke schaap. Daarom wordt van de beroemde koning David verteld dat hij, voordat hij aan zijn carrière begon, een eenvoudig herder was: de ideale vooropleiding voor het koningschap.
Maar zelfs de grote koning David moet de verleiding weerstaan om niet in de valkuil van machtsvertoon te stappen. Als hij eenmaal tot koning gekroond is, wil ook hij groter en meer. Hij herinnert zich dat de ark met de tien woorden ergens in een schuurtje staat te verstoffen. Die hoort natuurlijk in zijn paleis te staan! Dus David organiseert een grote triomftocht met paarden, wagens en soldaten om het religieuze object op te halen. Maar op de terugweg gaat er van alles mis. Een van de runderen struikelt, de wagen kantelt, de ark dondert ervan af en een priester sterft.
En dan beseft David dat dit niet de bedoeling is. Maar hoe dan wel? In een tweede poging om de ark op te halen doet hij het anders: menselijker, vriendelijker en kwetsbaarder. Hij zet de ark niet op een kar, maar laat hem dragen door mensenhanden. En zelf gaat hij voor de ark uit, niet als een generaal in vol ornaat gezeten op een paard, maar… bijna naakt. Hij heeft niet meer aan zijn lijf dan een linnen gewaad. Een koning in zijn hemd, zo kwetsbaar als maar kan. ‘En hij danste uit alle macht voor het aangezicht van de Ene.’ Zo komt hij de stad binnen, terwijl hij brood, vlees en rozijnenkoeken uitdeelt aan zijn volk. David is weer een herder geworden.
In januari 2023 werd de wereld verrast door het bericht dat Jacinda Ardern onverwacht had besloten om terug te treden. De pandemie, inflatie en terreuraanvallen hadden een zware wissel getrokken. ‘Ik ben een mens’, zei ze erbij. En ook al is dit de verdrietige consequentie van het menselijke gezicht van de macht, ik zou er zó graag meer van willen zien in deze wereld.
ds Jessa van der Vaart
